Zwolnienie z pracy – znaj swoje prawa!
Zwolnienie z pracy przez pracodawcę jest jednym z bardziej stresujących wydarzeń w życiu człowieka. Ważne w takim momencie jest jednak nie tylko psychiczne poradzenie sobie z tą stratą, ale warto także znać swoje prawa i z nich skorzystać.
Według polskiego prawa rozwiązanie umowy o pracę może przebiegać: na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub bez zachowana okresu wypowiedzenia, a także w związku z upływem terminu na jaki była zawarta umowa o pracę.
Wypowiedzenie
W trzech pierwszych przypadkach rozwiązanie umowy musi zostać przestawione na piśmie, a pracodawca ma obowiązek nie tylko dostarczenia wypowiedzenia, ale i podania przyczyny (za wyjątkiem umów na okres próbny). Przyczyny nie musi natomiast podawać pracownik, który wypowiada umowę.
Wypowiedzenie umowy o pracę wiąże się z okresem wypowiedzenia, który zależy od rodzaju umowy i stażu pracy. W przypadku zatrudnienia krótszego niż 6 miesięcy, są to 2 tygodnie. Jeśli przepracowałeś u danego pracodawcy co najmniej pół roku, okres wypowiedzenia wynosi miesiąc, a w przypadku stażu pracy co najmniej 3 lata – wydłuża się on do 3 miesięcy.
Pracodawca nie musi wręczać wypowiedzenia osobiście. Może to zrobić poprzez osobę upoważnioną lub wysłać je pracownikowi pocztą, przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru, na wskazany przez niego adres. Od dnia jej odebrania zaczyna biec okres wypowiedzenia umowy.
W trakcie okresu wypowiedzenia pracownik może także wybrać zaległy urlop. Jeżeli tego nie zrobi, pracodawca musi wypłacić ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane dni urlopowe.
Rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia ma miejsce w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego, kiedy pracownik poważnie łamie swoje obowiązki lub gdy długotrwała choroba albo nieobecność nie pozwalają na wykonywanie pracy.
Przyczyna zwolnienia
Prawo pracy nie podaje możliwych przyczyn, na podstawie których zwolnienie jest zasadne. Wszystko zależy od decyzji przełożonego. Uzasadnionych przyczyn może być bardzo wiele: niewypełnianie obowiązków, brak odpowiednich kompetencji lub niezadowalające wyniki pracy. Zwolnienia z pracy zdarzają się również przy bankructwie czy likwidacji firmy i redukcji etatów.
Wśród przyczyn uznanych w orzecznictwie za zasadne są m.in. nadużycie zaufania związane z określonym zachowaniem pracownika, dezorganizacja pracy z powodu długotrwałej nieobecności, bezkrytyczne wykonywanie bezprawnych poleceń przełożonych, prowadzenie działalności konkurencyjnej (także wtedy, gdy strony nie zawarły umowy zakazującej takiej działalności), odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji, likwidacja stanowiska pracy oraz zmniejszenie stanu zatrudnienia.
W firmach, w których działają organizacje związkowe, pracodawca ma dodatkowo obowiązek skonsultowania z taką organizacją przyczyny rozwiązania umowy zawartej na czas nieokreślony lub określony za wypowiedzeniem.
Sąd Pracy
Gdy zwolnienie jest wyraźnym przekroczeniem praw, np. podczas okresu ochrony przedemerytalnej (4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego) czy urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego, należy udać się do sądu pracy. Na odwołanie do sądu pracy pracownik ma 21 dni od momentu otrzymania pisma. Uwaga – wyjątkiem jest zwolnienie dyscyplinarne, które jest możliwe także w okresie ochrony przedemerytalnej.
W przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracownik może żądać uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, jeżeli jest ono nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę. Jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu, pracownik może żądać przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach albo odszkodowania.
W przypadku umowy zawartej na czas określony lub na okres próbny, jeżeli wypowiedzenie nastąpiło z naruszeniem przepisów, pracownik nie może się domagać przywrócenia do pracy, a jedynie odszkodowania, nie niższego od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Do przywrócenia do pracy ma prawo wyłącznie pracownik, który był zatrudniony na czas nieokreślony. Jeśli jednak nie wyrazi gotowości do powrotu do pracy w ciągu 7 dni, pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia.
Negocjuj warunki odejścia
Jeśli zwolnienie przebiegło zgodnie z Kodeksem pracy, należy przede wszystkim zadbać o swój komfort, gdyż utrata pracy wiąże się z bardzo silnym stresem lub traumą. To czas, aby wynegocjować z pracodawcą jak najlepsze warunki odejścia – np. postarać się zmienić tryb wypowiedzenia na ten za porozumieniem stron i zawalczyć o skrócenie okresu wypowiedzenia albo odprawę. Warto też jak najszybciej zabrać się za poszukiwanie nowej pracy.
Pracownik również może złożyć wniosek o rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia — w przypadku gdy pracodawca łamie prawa pracownicze, np. stosuje mobbing lub gdy nie jest on zdolny do wykonywania pracy ze względu na chorobę.
Kolejną kwestią jest zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. Ta decyzja leży wyłącznie po stronie pracodawcy. Możesz o to zawnioskować, ale nie musi on wyrazić na to zgody. Zwykle zależy to od tego, w jakiej atmosferze firma się z żegna z pracownikiem oraz na ile obciążona obowiązkami jest reszta zespołu. Jeśli szef podejmie decyzję o zwolnieniu Cię z obowiązku świadczenia pracy, wówczas do końca okresu wypowiedzenia możesz już nie stawiać się w firmie. W tym czasie dostajesz normalnie wynagrodzenie. Masz też więcej czasu na to, by w spokoju uporać się z faktem zwolnienia z pracy i ruszyć do poszukiwania innego miejsca zatrudnienia.
Pracodawca zobowiązany jest także do wydania Ci kopii świadectwa pracy, PIT-11 i innych dokumentów dotyczących zwolnienia. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę pracownikowi przysługuje prawo do płatnego urlopu na poszukiwanie pracy. Jego długość zależy od okresu wypowiedzenia: 2 dni robocze w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia lub 3 dni robocze w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia.
Zasiłek dla bezrobotnych
Przy rozwiązaniu lub wypowiedzeniu umowy o pracę możesz ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych. To, w jakiej wysokości zostanie on przyznany, zależy od stażu pracy, jaki zostanie udokumentowany podczas rejestracji.
Od sposobu rozwiązania umowy o pracę zależy to, od kiedy będzie przysługiwał zasiłek dla bezrobotnych. W przypadku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę lub zakończenia jej z okresem, na jaki została zawarta, czyli wtedy, gdy zwolnienie nie nastąpiło na Twój wniosek, zasiłek dla bezrobotnych przysługuje od daty rejestracji w urzędzie pracy.
90 dni czeka się na wypłatę zasiłku, jeżeli to pracownik wypowiada umowę o pracę lub rozwiązuje ją na mocy porozumienia stron. W przypadku zwolnienia dyscyplinarnego należy poczekać 180 dni. Analogicznie o tyle dni zostaje skrócony zasiłek w obu przypadkach.
Świadczenie dla bezrobotnych przyznaje się na 365 lub 180 dni. Zależy to od stopy bezrobocia na obszarze danego powiatu, wieku i okresu uprawniającego do zasiłku oraz wychowywania dzieci.
Odprawa
Warto pamiętać, że w przypadku zwolnienia, którego przyczyny leżą po stronie pracodawcy mamy prawo do otrzymania odprawy. Zgodnie z ustawą należy się ona każdemu pracownikowi zwalnianemu w ramach zwolnień grupowych, a także pracownikowi zwalnianemu indywidualnie, jeśli przyczyny zwolnienia leżą po stronie pracodawcy.
O zwolnieniu grupowym mówimy, gdy w ciągu 30 dni pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób rozwiązuje stosunek pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (również za porozumieniem stron):
- z 10 pracownikami (gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników)
- z 10% pracowników (gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników)
- z 30 pracownikami (gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników).
Do odprawy mają również prawo pracownicy zwalniani indywidualnie, gdy przyczyny rozwiązania umowy leżą wyłącznie po stronie pracodawcy (np. niekorzystna sytuacja finansowa firmy lub ogłoszenie upadłości). Jeśli na decyzję o zwolnieniu indywidualnym miały wpływ również czynniki leżące po stronie pracownika, to odprawa się nie należy.
Odprawa może należeć się również pracownikowi, któremu przełożony wypowiedział warunki pracy lub płacy, a pracownik nie przyjął nowych warunków.
Wysokość odprawy wynosi odpowiednio:
- jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata
- dwumiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat
- trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Wysokość odprawy nie może jednak przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. Wypłata odprawy powinna nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania umowy, ewentualnie w momencie wypłaty ostatniego wynagrodzenia. Prawo do odprawy ulega przedawnieniu po 3 latach, więc można się o nią ubiegać także po odejściu z pracy, jeśli oczywiście spełniamy warunki.
Oczywiście sytuacja może być także odwrotna i to pracownik może zdecydować o zakończeniu stosunku pracy. Powodów może być wiele. Możemy mieć wrażenie, że stoimy w miejscu, nie rozwijamy się, możemy też stwierdzić, że tak naprawdę chcielibyśmy pracować w innej branży, może się też po prostu okazać, że dostaniemy lepszą propozycję pracy lub firma, w której chcielibyśmy się zatrudnić, właśnie ogłosiła nabór i jest to nasza jedyna szansa, żeby się do niej dostać. Zdarza się jednak również, że nie możemy dogadać się z przełożonymi czy współpracownikami, nie potrafimy odnaleźć się w danej organizacji, a nawet stajemy się ofiarą mobbingu. Niezależnie jednak od tego, co nami kieruje, warto znać swoje prawa, kiedy podejmiemy tę niełatwą decyzję – zwalniam się!
Wioleta Sadowska
16 sierpnia, 2024Myślę, że każdy pracownik powinien znać swoje prawa. Przynajmniej te podstawowe.
Agnieszka Kaniuk
16 sierpnia, 2024Bardzo cenne informacje, warto wiedzieć.
Radiomuzykant-ka
16 sierpnia, 2024Bardzo dziękuję, akurat potrzebuję takich informacji. Skopiuje sobie i zapiszę najwazniejsze rzeczy. Dzięki bardzo bardzo.
Name porventura escrevo
16 sierpnia, 2024Very, very useful post
tomthebackroadstraveller
16 sierpnia, 2024…fortunately Karolina, I always work for mine self!
Citu
17 sierpnia, 2024Muy interesante. Te mando un beso.
angiesrecipes
17 sierpnia, 2024Thank you for sharing! I wish you a great weekend ahead.
Alicja
17 sierpnia, 2024Nigdy nie dostalam wypowiedzenia pracy. Mysle, ze taka sytuacje mozna duzo wczesniej przewidziec…
Aisab
17 sierpnia, 2024Bardzo się cieszę, że mnie ten problem już nie dotyczy; dla zainteresowanych to cenne rady; pozdrawiam 🙂
Jestem Magdalena | 30plusblog
17 sierpnia, 2024Zdarzyło mi się raz, jak po kilku latach pracy w danej firmie poprosiłam o zmianę umowy lub chociaż jakąś drobną podwyżkę 😉 Ależ mi się „słownie” dostało.
Venus
17 sierpnia, 2024To jest stresujące w obie strony . No chyba że jest pracodawca z kamienia któremu nie zależy na dobrym zespole
moja enklawa
17 sierpnia, 2024Bardzo ciekawy post, warto znać swoje prawa, w tak trudnej sytuacji.
Veronica Lee
18 sierpnia, 2024It’s so important to know our rights when facing the difficult situation of employment termination. The detailed explanation of the different types of contract terminations, notice periods, and the importance of severance pay is especially helpful. I appreciate the reminder about the possibility of negotiating departure terms to ensure the best possible outcome. This post is a valuable resource for anyone going through such a stressful experience.
jotka
18 sierpnia, 2024Na szczęście nigdy nie doświadczyłam tego typu sytuacji, ale twoje praktyczne uwagi są bardzo cenne, warto wiedzieć takie rzeczy, nawet dla innych !
EwaS
18 sierpnia, 2024Ciekawy post.
Chciałabym napisać „oby nigdy się nie przydał” jednak czasami zmiana pracy (czyli zwolnienie się przez pracownika) jest konieczne.
Pozdrawiam
Patryk, żywienie zbiorowe - gastronomia & psychologia
18 sierpnia, 2024Witam Cię serdecznie 🙂
Artykuły skupiające się wyłącznie na prawie pracy dają tylko wiedzę i wskazówki, co można zrobić, kiedy pracownik wypowiada umowę lub otrzymuje wypowiedzenie. Super, że do tego aspektu dodałaś jeszcze sposoby na poradzenie sobie z tą sytuacją.
Warto być przygotowanie mentalnie na taki bieg wydarzeń. Warto podjąć ważne kroki, które pomogą poradzić sobie z utratą pracy. To czynnik stresujący. Ale również odczuwamy lęk, niepokój, obawę, brak wiary, brak optymizmu, strach, poczucie zagrożenia, także i smutek i płacz. Może doprowadzić do kryzysu psychicznego (emocjonalnego), rozwoju depresji, gdy stan ten bardzo długo się utrzymuje, kiedy osoba będzie na bardzo długo bez pracy.
Pierwszym i ważnym rokiem, to akceptacja.
Nie zmienimy tego, że tracimy pracę. Mamy jedynie wpływ na to, co możemy zrobić, by zmienić rozwój biegu wydarzeń, czyli podjęcie różnych działań, aby pomóc sobie w rozwiązaniu tej napotkanej trudności.
Kryzysy życiowe pojawiają się i przemijają. Ale dość istotne jest to, jak my reagujemy na nie. Akceptujemy to, co jest nieuniknione. Pogodzenie się z tym, co nie możemy zmienić, a koncentrujemy się na tym, co możemy zrobić i na co mamy kontrolę.
2. Zachowanie spokoju i nie poddając się emocjom. Zaakceptować swoje emocje (nie wypierać ich) i to, co czujemy obecnie, ale nie podążając do tego, by emocje nami kierowały, tylko my nimi. Musimy być świadomi naszych myśli i spostrzeżeń. Identyfikujemy negatywne, irracjonalne myśli (zniekształcenia poznawcze) i kwestowanie ich, zastępując racjonalnymi i alternatywnymi, czyli restrukturyzacja poznawcza.
3. Uznać nasz bieg wydarzeń jako szansę na rozwój. Zadać pytanie sobie: Jakie umiejętności lub wiedzę mogę jeszcze zdobyć dzięki temu doświadczeniu? Co mogę zrobić, by poradzić sobie z tą trudnością.
4. Bardzo potrzebne jest tutaj wsparcie emocjonalne. Dzięki temu lepiej radzimy sobie z trudnościami.
5. Bardzo pomocna jest też wirtualizacja, czyli trening pomagający nam w przygotowaniu się na trudności życiowe. Wyobrażamy sobie najgorsze scenariusze, jakie mogą, lecz nie muszą się wydarzyć w wyniku pojawienia się tej trudnej sytuacji. Co wywołuje u nas niepokój, lęk, strach obawę? Jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia tej najgorszej sytuacji i co mogę zrobić, kiedy może wydarzyć się taka sytuacja? Dzięki temu bardziej jesteśmy przygotowani na wydarzenia życiowe i przyjmujemy je spokojniej. Dzięki temu mniej intensywnie odczuwamy lęk, obawę, czy strach, a także stres. I będziemy mentalnie lepiej przygotowani na niespodziewane wydarzenia życiowe, czyli najgorszy scenariusz, jaki może się hipotetycznie wydarzyć. Warto sobie jeszcze zastanowić, czy mamy wystarczające zasoby, by poradzić sobie z tą trudnością.
Co mówią nam badania iż optymizm i wsparcie emocjonalne ze strony przyjaciół i rodziny to najbardziej pomocne w utrzymaniu normalności i zachowaniu szacunku względem siebie.
O dobrostanie psychicznym i fizycznym podczas bezrobocia (utraty pracy) odnoszą się chociażby badania McKee-Ryan i inni, 2005 (Psychological and physical well-being during unemployment: a meta-analytic study) , którzy wskazują na istotę wykorzystania swoich zasobów podczas pozostania bez pracy jako ważny aspekt w zachowaniu zdrowia psychicznego – https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15641890/.
Na koniec podzielę się cytatem ku refleksji na omawiany temat autorstwa Epikteta, filozofa stoickiego, który mówił „To co jest dla nas trudne, niekoniecznie jest przeszkodą”.
Dzięki tym, że wspólnie dzielimy się wiedzą, możemy sprawić komuś ulgę i zrozumienie w tym, co może zrobić, kiedy napotka danej osobie taka sytuacja.
Pozdrawiam Cię cieplutko i życzę każdemu dużo siły, wytrwałości i cierpliwości – to ważne drogowskazy do poradzenia sobie z trudnościami życiowymi 🙂 B <3
Patryk, żywienie zbiorowe - gastronomia & psychologia
29 września, 2024*w pkt. 5 miało być wizualizacja, czyli trening mentalny przygotowujący się na różne negatywne scenariusze i wydarzenia życiowe (wizualizacja negatywnych scenariuszy),
domowe-potrawy.pl
18 sierpnia, 2024Mnie się na szczęście nie zdażyło, bo pracodawca mnie zwolnił, sama odchodziłam za porozumieniem stron 🙂
Fá menor
18 sierpnia, 2024Convém estar-se sempre bem informado sobre estas questões.
Beijinhos e boa semana!
Magda
19 sierpnia, 2024Bardzo cenne informacje, czasami w stresie nie wiemy co zrobić, a taki poradnik ułatwi poradzenie sobie z zaistniałą sytuacją
Beites
19 sierpnia, 2024Ważne jest, aby znać wszystkie szczegóły.
Pięknego tygodnia, dzień dobry i dobry, piękny dzień
w harmonii, beijinhos *,~`))))))
Myśli Potarganej
19 sierpnia, 2024Bardzo przydatny tekst. Oby nigdy nie był potrzebny 😉
AnSa
19 sierpnia, 2024witam serdecznie 🤍
bardzo przydatny post, cenne informacje.. zawsze warto wiedzieć jakie mamy prawa 🙂
– pozdrawiam ciepło, życzę dobrych dni i pięknych chwil🍀😊
Justyna Parucka
21 sierpnia, 2024Ciekawy post. Mnie zwalniali z pracy za to, że dostałam ataku padaczki a wiedzieli, że choruje,
Zapraszam na nowe posty:
jusinx.blogspot.com
i
magdatul-fan.blogspot.com
Pozdrawiam:)
Morgana
21 sierpnia, 2024Prawo- prawem, a pracodawca i tak ma decydujące ostatnie słowo!
Mnie brakowało rok do emerytury, a i tak mnie zwolniono, bo za „długo chorowałam”. A to chyba nie moja wina.
Pozdrawiam:)
Morgana
Justyna Parucka
25 sierpnia, 2024Pozdrawiam i zapraszam na nowy post 🙂 magdatul-fan.blogspot.com.
Magdalena
26 sierpnia, 2024dużo przydatnych informacji:)
Kinga
26 sierpnia, 2024Trzeba o tym wiedzieć 😀
Krystyna 7 8
29 sierpnia, 2024Bardzo dobry wpis, tyle ważnych informacji. Nigdy ich nie za dużo.
Asia Czytasia
30 sierpnia, 2024Niestety to wszystko jest skomplikowane
Kinga
30 sierpnia, 2024Miłego weekendu 😀
Ania
4 września, 2024Świetnie, że poruszasz temat, który dla wielu jest naprawdę trudny. Zwolnienie z pracy to ogromny stres, ale warto pamiętać, że znajomość swoich praw może znacząco ułatwić całą sytuację. Ten post to praktyczny przewodnik – porządna dawka wiedzy, którą każdy powinien znać, nawet jeśli na szczęście nie musi z niej korzystać na co dzień. Dobrze, że wspomniałaś o możliwości negocjacji warunków odejścia – to coś, o czym wielu ludzi zapomina, a może naprawdę pomóc przejść przez ten trudny czas.
Greg
9 września, 2024Hope you are well my friend ! 🙂
Venus
13 września, 2024Rzetelne rady 🙂 ja bym chętnie poznała też rady dla przedsiębiorcy. Bo nie tylko pracodawcy bywają Ci źli ale pracownicy też bardzo oszukują
Porventura escrevo
14 września, 2024Great ingormation 4 people 2 know
Maria
19 września, 2024Interesting and useful article.
It is very important that we know our rights.
Kasia Dudziak
20 września, 2024Zdecydowanie warto znać swoje prawa, gdyż ludzie często liczą na niewiedzę pracownika i lubią to wykorzystywac na niekorzyść pracownika. Przykre, ale prawdziwe. Bardzo dobrze Karo że o tym napisałaś.
Pozdrawiam serdecznie
Rashmi
26 września, 2024Very informative post dear…I always like to work for myself 🙂
Beauty and Fashion
tomthebackroadstraveller
29 września, 2024…Karolina, thankfully I always work for myself!